Het Ajax Dilemma

Filosofie van het leiderschap

Samenvatting

We leven in een wereld waar CEO’s zichzelf miljoenenbonussen geven, ook al gaat het slecht met hun bedrijf en vliegen werknemers eruit. We kunnen de namen van deze bedrijven waarschijnlijk zo opnoemen. Ze staan namelijk dagelijks in de krant.

Wat kunnen we doen om een bedrijf, een organisatie, een samenleving duurzaam en gezond te houden? Mensen zijn niet alleen gevoelig voor geld, maar ook voor vriendschap, teamgeest en eerbewijzen. Hoe kunnen we iedereen de juiste waardering geven, zowel de aanvoerders als de waterdragers? De Amerikaanse filosoof Paul Woodruff onderzoekt deze vraag aan de hand van de beroemde wedstrijd tussen Ajax en Odysseus, georganiseerd door koning Agamemnon, om te bepalen wie de meest waardevolle soldaat is in het leger van de Grieken. Woodruff weet het mythologische verhaal een universele strekking te geven door de hoofdpersonen stuk voor stuk fenomenaal uit te lichten en hun opvattingen over eer en loyaliteit te laten verdedigen. Het Ajax-dilemma is een rijke en veelzijdige ‘filosofie van het leiderschap’, zoals de ondertitel luidt – een betoog dat de mening, of liever gezegd de houding van de lezer definitief zal veranderen. ‘Ajax en Odysseus zijn verwikkeld in een klassiek gevecht: loyaliteit en fysieke kracht tegenover hersens en trucs.

Wie van de twee is het meest waardevol voor het leger? Ajax verliest de strijd. Hij kan dat niet verkroppen en ziet voor het eerst dat anderen altijd al van hem geprofiteerd hebben in de Trojaanse Oorlog. Hij is ontzettend kwaad; zijn woede ondermijnt zijn positie in het leger en vernietigt zijn leven. Zijn gezin valt uiteen en zijn reputatie lijkt voorgoed bedorven.

Waar het hier om draait zijn beloningen. Beloningen maken het verschil tussen winnaars en verliezers. Beloningen zijn de publieke erkenning voor de bijdragen die mensen hebben geleverd. Ze zijn een uitdrukking van de waarden van een gemeenschap.

Wat waardeert de gemeenschap meer: slimheid of hard werken? Kracht of intelligentie? Loyaliteit of vindingrijkheid? Geeft een universiteit meer om onderwijs of om onderzoek? Gaat het een bedrijf meer om een eigen stijl of om marketing? Kijk naar wie de beloningen krijgt en je weet waar de gemeenschap aan hecht.’

Wat vinden we van het boek

Het boek pakt direct vanaf het begin. Je wordt meegenomen in de Griekse mythologie en de spannende strijd tussen Ajax en Odysseus. Maar uiteindelijk voel je ook de pijn van Ajax als hij niet als ‘de meest waardevolle soldaat’ wordt beschouwd. Het feit dat anderen hem niet waarderen zoals hij zou verwachten is niet te verdragen en het gevoel dat je hierbij als lezer krijgt, maakt het eenvoudig om het verhaal te verplaatsen naar de praktijk van nu.

Na de middensectie wordt het wel ‘veel van het goede’. Het verhaal is verteld en als er voor de zoveelste keer vanuit een andere invalshoek naar de situatie wordt gekeken, leest dat als ‘niet filosoof’ niet prettig. Maar vanuit filosofisch perspectief wel begrijpelijk en doet daarmee ook recht aan de ondertitel.

Het boek is natuurlijk een geweldige metafoor voor de praktijk van alledag. Wat is eerlijk en rechtvaardig. Wie heeft er recht op beloning en wat doet het met mensen als deze beloning niet eerlijk voelt. Hoe ga je als leidinggevende om met deze dilemma’s en wat maakt het dat je een groep bij elkaar weet te houden?

Uiteindelijk gaat een van de laatste hoofdstukken over leiderschap die we dan ook met extra aandacht lezen. Hier geen nieuwe inzichten, maar wel veel goede bevestiging over hoe wij naar leiderschap kijken. Het gaat hier over karaktereigenschappen, goede volgers, het nastreven van gemeenschappelijke doelen en nog veel meer. Interessant om vanuit de filosofie en mythologie hiernaar te kijken.

Al met al een interessant boek waar voor ons de nadruk zou moeten liggen op het begin en het einde. De puristen (in filosofie) zouden zich gekrenkt voelen als ik zou zeggen dat het midden deel wel is over te slaan. Hier waag ik mij dan ook niet aan. De paradox is overigens wel dat juist moed en lef weer 1 van de belangrijke eigenschappen van een leider is….

Hoe haakt het boek in op onze filosofie

Het boek is een leuke onderbouwing van de manier waarop LiDRS naar leiderschap kijkt. Jaren geleden zijn we begonnen met de stelling dat leiderschap draait om de legitimiteit van leiderschap die anderen jou toekennen. En dat is precies wat de strekking van het laatste deel omvat. Hiermee een mooie aanvulling voor onze boekenkast. Een must read? Dat niet perse, maar wel leuk als je naast leiderschap interesse hebt voor mythologie en filosofie.